Ponieważ odpowiedzialność członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za jej zobowiązania ma charakter subsydiarny wykazanie bezskuteczności egzekucji wobec spółki jest podstawową okolicznością, którą musi wykazać wierzyciel spółki aby móc dochodzić wierzytelności od członka zarządu na gruncie przepisu art. 299 ksh.
Najprostszym sposobem spełnienia omawianej przesłanki jest pozwanie spółki, uzyskanie tytułu wykonawczego i przeprowadzenie egzekucji, która nie przyniosła rezultatów w postaci zaspokojenia wierzytelności i wydanie postanowienia komornika o umorzeniu postępowania z uwagi na jego nieskuteczność. Droga ta jednak jest najczęściej długa w czasie potrzebnym na wszczęcie i przeprowadzenie egzekucji oraz wymaga poniesienia przez wierzyciela kosztów związanych z tym postępowaniem.
W orzecznictwie i literaturze przyjmuje się szczęśliwie dla wierzyciela spółki szerokie rozumienie bezskuteczności egzekucji. W wyroku z dnia 26.06.2003 r. sygn. akt V CKN 416/01, Sąd Najwyższy wyraźnie stwierdził, że bezskuteczność egzekucji może nastąpić na podstawie każdego dowodu, z którego wynika, że spółka nie ma majątku pozwalającego na zaspokojenie wierzyciela pozywającego członka zarządu. Istnieją zatem sytuacje, w których można mówić o wykazaniu bezskuteczności postępowania egzekucyjnego mimo niewszczęcia takiego postępowania przez wierzyciela.
Dowodem zatem będzie bezskuteczność egzekucji innego wierzyciela, ustalenie bezskuteczności w oparciu o księgi rachunkowe i sprawozdania finansowe, postanowienie o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości, gdy majątek spółki oczywiście nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania a także z uwagi na brak możliwości wykonania układu, kiedy obciążenie jedynego składnika majątku spółki przewyższa jego wartość czy w końcu wyjawienie majątku w oparciu o art. 913 kpc.
Chodzi zatem o wykazanie faktu, że egzekucja gdyby została wszczęta zakończyłaby się bezskutecznie.
Posługując się postanowieniem o umorzeniu egzekucji w wydanym w innym postępowaniu należy mieć jednak świadomość ryzyka podniesienia zarzutu, że w prowadzonym postępowaniu nie wykorzystano wszystkich sposób egzekucji lub też ograniczone było tylko do sposobów nieskutecznych. Posługując się przecież bezskuteczną egzekucją innego wierzyciela, wierzyciel pozywający członka zarządu nie ma takiej wiedzy o przebiegu egzekucji jaką miałby prowadząc własne postępowanie.
Bardziej obiektywne wydaje się zatem wykazanie omawianej przesłanki na podstawie dokumentów wewnętrznych samej spółki, które pozwalają na ustalenie, że majątek należący do spółki nie wystarczy do zaspokojenia dochodzonej wierzytelności. To samo będzie miało miejsce w wyniku prowadzonego postępowania o wyjawienie majątku na podstawie art. 913 kpc kiedy to wiedza o braku możliwości zaspokojenia pochodzi z oświadczenia samej spółki.
Niewątpliwie spełnieniem przesłanki bezskutecznej egzekucji będzie wykazanie, że wartość jedynego składnika majątku obciążonego na rzecz innego wierzyciela ograniczonym prawem rzeczowym jest niższa, niż wartość wierzytelności korzystającej z prawa pierwszeństwa.
O bezskuteczności egzekucji świadczyć będą również postanowienia sądu gospodarczego na podstawie art. 13 i art. 361 prawa upadłościowego i naprawczego tj. o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości z uwagi na brak możliwości zaspokojenia z majątku spółki kosztów postępowania upadłościowego i umorzeniu postępowania upadłościowego, gdy majątek spółki upadłego pozostały po wyłączeniu z niego przedmiotów obciążonych ograniczonym prawem rzeczowym nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania. To ważny dowód wyczerpujący omawianą przesłankę bowiem stwierdzony przez sąd.
Wszystkie powyżej przedstawione sytuacje wykazują bezskuteczność postępowania egzekucyjnego mimo niewszczęcia takiego postępowania przez wierzyciela Należy jednak pamiętać, że w większości stanowić będą dowód, który zawsze podlegać będzie ocenie sądu na zasadach ogólnych.
Magdalena Furmańczyk